Kieżmark to zabytkowe miasto we wschodniej Słowacji

Okolice miasta były zamieszkane już w epoce kamienia, osady istniały tu również w epoce brązu i żelaza, a następnie także w czasach kultury lateńskiej i w czasach rzymskich. Wzmianka z 1190 r. mówi o klasztorze żeńskim, przy którym prawdopodobnie istniała również niewielka osada.

Kieżmark powstał w XIII wieku z połączenia trzech osad: osady królewskich strażników granicznych na lewym brzegu Popradu, z początków XI w., skupionej wokół nieistniejącego już kościoła św. Michała (zamieszkałej przez ludność słowiańską), słowackiej osady rybackiej na prawym brzegu Popradu z przełomu XI i XII w. oraz kolonii ludności pochodzenia niemieckiego (saskiej) z początków XIII w., skupionej wokół kościoła św. Elżbiety (w widłach Popradu i Ľubicy, w miejscu dzisiejszego zamku). Pierwsza pisemna wzmianka o osadzie Villa (Saxonum aput Ecclesiam) Sancte Elisabeth pochodzi z 1251 r. W roku 1269 Kieżmark uzyskał prawa miejskie, a w połowie XIV wieku otoczył się murami obronnymi. W 1380 r. stał się wolnym miastem królewskim, obdarzanym następnie wieloma przywilejami. W 1423 roku w Kieżmarku odnowiony został Pokój w Lubowli pomiędzy Jagiełłą i Zygmuntem Luksemburskim z 1412 roku. Od 1440 r. w mieście znajdowała się siedziba władz Związku Sasów Spiskich – autonomicznej jednostki administracyjnej Sasów spiskich wyodrębnionej z komitatu spiskiego. 25 kwietnia 1433 r. Kieżmark złupili husyci, którzy zniszczyli kościoły świętej Elżbiety i świętego Michała z XIII wieku. W 1441 r. opanowały Kieżmark wojska Jana Jiskry – wodza wojsk królowej Elżbiety, walczącej wówczas z Władysławem Warneńczykiem o panowanie nad Węgrami. Jego wojska opuściły Kieżmark dopiero w 1462.

Na skutek tych wydarzeń postanowiono postawić w mieście obronny zamek i w 1463 r. rozpoczęto jego budowę. Nie wyszło to jednak miastu na dobre, ponieważ władający zamkiem ród Zapolya od samego początku dążył do podporządkowania sobie miasta. Dokonał tego już w 1530 r. Hieronim Łaski, polski szlachcic w służbie pretendenta do tronu węgierskiego Jana Zápolyi. Później, w 1583 r., miasto przeszło w ręce rodu Thökölych. Kieżmarscy mieszczanie nigdy się nie pogodzili z utratą swobód i po długiej serii zatargów w roku 1651 István II Thököly na podstawie tzw. ugody wiedeńskiej za odstępne w wysokości 50 000 złotych oddał władzę nad miastem. W 1655 r. Kieżmark odzyskał status wolnego miasta królewskiego, a cesarz Ferdynand III Habsburg potwierdził mu wszystkie dawniejsze przywileje. W 1702 r. miasto odkupiło zamek od ostatniego z jego panów, którym był przywódca wielkiego powstania antyhabsburskiego Emeryk Thököly, co definitywnie zakończyło konflikt.

Uprzywilejowany status w połączeniu z korzystnym położeniem miasta na szlaku handlowym z zachodu na wschód Europy pozwolił miastu na szybki rozkwit. Miasto osiągnęło wysoki stopień zamożności. Już w XV wieku istniało tu szereg cechów rzemieślniczych, z których pierwszym i jednym ze znaczniejszych był załozony w 1475 r. cech sukienników.^[1] W XVIII w. ich liczba przekroczyła 30^[1], a liczba warsztatów sięgnęła 263 w 1715 r. Na terenie dzisiejszej Słowacji tylko Koszyce miały wówczas nieco więcej warsztatów (265).^[1] Bogactwo i znaczenie miasta wywoływało również liczne konflikty. Między innymi Kieżmark popadł w blisko dwustuletni konflikt z niedalekąLewoczą o prawo składu, którego podłożem była handlowa konkurencja między tymi miastami. Konflikt stał się najsilniejszy w latach 1528–1536, gdy w toku walk między stronnictwami tureckim i habsburskim Kieżmark poparłJana Zápolyę, a Lewocza – Ferdynanda Habsburga. Wówczas doszło między miastami do walk zbrojnych. Ostatecznie, po śmierci Jana Zapolyi, Kieżmark utracił prawo składu, a Lewocza je zachowała. Kieżmark był przedmiotem walk za czasów powstań antyhabsburskich w XVIII wieku. Nie zahamowało to jednak rozwoju miejskiej gospodarki, zwłaszcza handlu, który kwitł w XVIII i XIX wieku.

Od XIX wieku miasto było ośrodkiem przemysłu włókienniczego i odzieżowego. Do tradycji kieżmarskich sukienników i płócienników, którzy swoje towary sprzedawali nawet w Albanii i Grecji, nawiązała pierwsza kieżmarskamanufaktura – mechaniczna przędzalnia i tkalnia lnu, założona w 1860 r. W szczytowym okresie swego rozwoju krótko przed I wojną światową zatrudniała ona 500 robotników, przy czym pracowało dla niej również blisko 800 chałupników.^[1] W 1884 r. powstała tu niewielka fabryka przeróbki lnu, a w 1901 r. fabryka sukiennicza. Dzięki budowie Kolei Koszycko-Bogumińskiej szybciej rozwijać zaczęły się Poprad i Spiska Nowa Wieś, przez co Kieżmark i konkurująca z nim zawsze Lewocza straciły sporo na znaczeniu. Dopiero w roku 1889 dotarła do Kieżmarku kolej z Popradu, a secesyjny dworzec powstał na miejscu dawnej osady przy zaginionym kościele św. Michała.

W średniowieczu miasto było konglomeratem narodowości – oprócz Niemców i Słowaków mieszkali tu Węgrzy, Polacy, Żydzi i Rusini. Na początku XVI wieku Kieżmark jednogłośnie przyjął luteranizm. Do rekatolicyzacji miasta doszło pod koniec XVII wieku. Kieżmark przyciągał licznych uczonych, był też ośrodkiem kultury. W 1910 r. miasto liczyło 6,3 tys. mieszkańców, z czego 3,2 tys. Niemców, 1,6 tys. Słowaków i 1,3 tys. Węgrów. W 1918 r. grupa kieżmarskich Słowaków proklamowała niezawisłą Republikę Słowacką. W 1944 r. niemal cała ludność niemiecka, stanowiąca około trzeciej części mieszkańców Kieżmarku, opuściła miasto w ucieczce przed Armią Czerwoną (spis z 2001 wykazał tylko 74 Niemców, mieszkających nadal w mieście).

źródło: Wikipedia

 

1. Drewniany Kościół – niestety nie udało się nam wejść do środka, ponieważ był zamknięty.

 

2. Liceum

3 Kościół Ewangelicki

4. Ratusz

5. Reduta

8. Zamek – więcej o zamku tutaj

10. Bazylika

Kościół Greckokatolicki

i inne

Urokliwe małe miasteczko myślę, że warto się po nim przespacerować przy okazji zwiedzając lokalne atrakcje.